කුරිරු අසිරියන්වරුන්ගේ නිර්මාණ කෞශල්‍යය

අසිරියන් අධිරාජ්‍ය ඉතිහාසය වසර 300ක පමණ ඈතට දිවෙයි. වර්තමාන ඉරාකය, ඉරානය, සිරියාව, කුවේටය, රතු මුහුදෙන් බටහිර ගොඩබිම් ප්‍රදේශය දක්වා (අප්‍රිකාවේ) අසිරියන් අධිරාජ්‍ය ව්‍යාප්තව පැවතුනි. ක්‍රි.පූ. 1100 න් ආරම්භව ක්‍රි.පූ. 612 දක්වා පැවතී ඇත. ඉන්පසුව අසිරියන් අධිරාජ්‍ය බිඳ වැටෙයි. පශ්චාත් බැබිලෝනියන් අධිරාජ්‍ය බලයට එයි. එම අධිරාජ්‍යයද ක්‍රි.පූ. 539 දී අවසන් වෙයි.

ලොව පැරණි ඉතිහාසයේ ඉතාම කෲර අධිරාජ්‍යය වූයේ අසිරියන් අධිරාජ්‍යයි. ඔවුහු රණකාමී, යුද්ධයට ප්‍රිය, අරගලකාරී ජන කොට්ඨාසයක් විය. යාබද රාජ්‍යයන්, අසිරියන් අධිරාජ්‍යයට ඈඳා ගැනීමේ සටන්, සැමදා පැවතින. මේ හේතුව නිසා ඔවුන් හා සතුරු රාජ්‍යයන් බොහොමයක් විය. බලවත් යුද හමුදාවක් ඔවුන් සතුවිය. තඹ අවි ආයුධද, අශ්වාරෝහක යුද රථද ඔවුන් සතුව තිබුණි.
අසිරියන්වරුන්ගේ පළමු අධිරාජ්‍යා වූයේ ටිග්ලාත් පිලීසර්ය. (1114-1076) එවක ප්‍රකට දෙවිය කෙනෙකු වූ අෂූර්, මුළු ලොවම තම අණසකට ගැනීම සඳහා තමාට අණදී ඇතැයි ටිග්ලිත් පිලීසර් ප්‍රකාශ කර ඇත.
අසිරියන් අධිරාජ්‍යයන් අතුරෙන් බෙහෙවින් කෲර පාලකයා වූයේ  වන ඇෂුර්නසිරිපාල් අධිරාජ්‍යයාය. (ක්‍රි.පූ. 883-859) එසේ වුවද අසිරියන් අධිරාජ්‍යයින් නිර්මාණාත්මක කලාකාමීන්ය. කැටයම්, පිළිරූ චිත්‍ර ආදිය ඔවුනටම ආවේණික වූ කලා සම්ප්‍රදායක් අනුව නිර්මාණය කර ඇත. කලා නිර්මාණවල තේමාව වී ඇත්තේ යුද්ධය හා රණශූරත්වයයි.
 වන අෂුර්නසිර්පාල් අධිරාජ්‍යා සතුවූ නිම්රූඩ් රජමාලිගාවේ ස්පින්ක්ස් ආකෘතියට අනුකූලව නිමවූ “ලමාසු” නම්වූ දොරටුව අභියස වූ පිළිමය අපූරු නිර්මාණයකි. මිනිස් හිසක් හා ගව කඳක් එක්කර පාද පහකින් හිටගෙන සිටින ආකාරයෙන් අඩි 10. 2 1/2 උසට නිර්මාණය කර ඇත. එම නිර්මාණය අද දක්නට ලැබෙන්නේ ඇමෙරිකාවේ නිව්යෝර්ක් හි මෙටේ‍රා‍පොලිටන් කෞතුකාගාරයේය.

ලොව ඉතා ප්‍රසිද්ධ කැටයම් නිර්මාණයක් වූ ‘සිංහ දඩයම’ ද අද අපට දක්නට ලැබෙන්නේ බ්‍රිතාන්‍යයේ ලන්ඩන් කෞතුකාගාරයේය. ඇෂුර්න සිරිපාල් රජතුමා අශ්ව කරත්තයක නැගී දුනු හී තලවලින් සිංහයකු බිමහෙලන අයුරු එම කැටය මෙන් ප්‍රදර්ශනය කෙරේ. රජතුමාගේ වීරත්වය සනිටුහන් කළේ ඒ අයුරින්ය. එම කැටයම් ඵලකය 99ජථ ය 2.54ජථ ප්‍රමාණ වේ. එය අසිරියන්වරුන්ගේ කැටයම් කලා කුසලතාවය පෙන්වීමට ඇති කදිම නිදසුනකි. ඉතා අලංකාර වූ ‘සිටි ඇටෑක්’ නම් වූ කැටයම් ඵලකයෙන් තම සතුරන් පරාජය කරන ආකාරයද ප්‍රදර්ශනය කෙරේ.  වන සාර්ගන් අසිරියන් අධිරාජ්‍යයා තම පාලන මධ්‍යස්ථානය නිම්රුඩ්හි සිට ඩ්‍රර් ෂාරක්‍රින් (වර්තමාන කොහොර්ෂබාඩ්) වෙතට ගෙන ගියේය. එහි විශාල නගර හා මාලිගා සංකීර්ණයක් නිර්මාණය කළේය. මුළු ඩුර් ෂාරුකින් නගරයම බලකොටුවකින් නුවර ආරක්ෂක පවුරකින්  වට කළේය. ආරක්ෂක මුරපළවල් පවුර වටේ පිහිටුවේය. නගරය සැලසුම් කළේය. මාලිගයද රාජකීය උද්‍යාන ඇතුළු ගොඩනැගිලි සංකීර්ණයද, යුදය, රණකාමීත්වය තේමා කරගත් කැටයම් චිත්‍ර පිළිරූ ආදියෙන් කලාත්මකව, නිර්මාණශීලීව, අලංකාර කළේය. රාජ සභා මන්දිරයට පිවිසෙන දොරටුව ඉදිරියේ  සාර්ගන් රජතුමා විසින්  ඉදිකරන ලද ලමාසු පිළිරුව අඩි 14ක් (මී. 4.26) උස මිනිස් රුවක් හා ශක්තිමත් ගව පාද සහිත කඳකින් ගොඩනැගුණු මේ පිළිරුව ඉහළට විහිදුවන ලද පියාපත් යුගලයකින්ද සරසා තිබිණ. මේ පිළිරුවට, කුර සහිත ගවපාද පහක් විය. අපූර්ව කලාත්මක නිර්මාණයක්. අද එම පිළිරුව දක්නට ඇත්තේ ප්‍රංශයේ ලූවර් කෞතුකාගාරයේය. රජ වාසලට පිවිසෙන අමුත්තන් මෙම පිළිරුව අසලින්, පසුකර යා යුතුවිය. සිංහාසනාරූඪ  රජතුමාට පෙර ඇස ගැටෙන්නේ මේ ලාමාසු දොරටු පිළිරුවටයි. අඩි 14 උසට සිටගෙන සිටින මේ පිළිරුව  මුහුණට මුහුණලා මුණගැසෙන විට පළමුවෙන් දිස්වන්නේ ගවපාද දෙකක් සහිත රාජකීය මුහුණක් සහිත මිනිස් රුවකි. පිළිරුව පසුකර යනවිට  යනවිට දක්නට ලැබෙන්නේ ඇවිදගෙන යන ගවයෙකි. මෙම පිළිරුවේ මිනිසෙක් ගවයෙක් හා පක්ෂියෙක් ප්‍රකාශනය වෙයි. මෙබඳු පිළිරුවක රාජ සභා මන්දිරය ඉදිරිපිට නිර්මාණය කිරීමට හේතුවූයේ කුමන හේතුද ? අභිප්‍රාය වූයේ කුමක්ද ? ඉතිහාසඥයින් අදහස් දක්වන ආකාරයට අධිරාජයා බැහැදැකීමට එන අමුත්තන් කෙරෙහි රාජ සභාව තුළ ගෞරව සම්ප්‍රයුක්ත බියක් ඇතිකිරීමටත් එක් අසිරියන්වරුන්ගේ කලාත්මක නිර්මාණ කුසලතාවය ප්‍රදර්ශනය කිරීමක්ය. අධිරාජයාගේ සිංහාසනයෙන් පසුපස බිත්තිය සම්පූර්ණයෙන් සරසා තිබුණේ රජුගේ සටන් හා රණශූරත්වය ප්‍රදර්ශනය වන චිත්‍ර හා කැටයම්වලින්ය. රතු වර්ණය වැඩිපුර පාවිච්චිකර තිබුණු බවට සාක්ෂි ඇත. අසිරියන්වරුන්ගේ සටන් මානසිකත්වය මේ කලා කෘතිවලින් ඉස්මතුකර තිබෙන බව කලා විචාරකයෝ කියති. මේ අසිරියන් අධිරාජ්‍ය පරම්පරාවේ අවසාන, බලවත් අධිරාජ්‍ය වූයේ “ඇෂුර්බනිපාල් රජුය (668 - 633 ක්‍රි.පූ.) ඔහුව හඳුන්වනු ලැබුවේ කෲරත්වය හා සංස්කෘතිය මුසුකරගෙන අධිරාජ්‍යය පාලනය කළ රජතුමෙක් ලෙසය. ඔහු අධිරාජ්‍යයේ සංස්කෘතික දියුණුවට විවිධ ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කළේය. ඔහු පුස්තකාලයක් ස්ථාපිත කළේය. ඓතිහාසික ආගමික සාහිත්‍යමය විද්‍යාත්මක හා වාණිජ්‍යමය තොරතුරු මෙම පුස්තකාලයේ එක්රැස් කර තැබුවේය. ඵලක වාර්තා සකස් කළේය. බයිපාල් රජතුමාගේ පුස්තකාලයෙන් බොහෝමයක් අද ආරක්ෂිතව තැන්පත්ව ඇත්තේ බ්‍රිතාන්‍යයේ ලන්ඩන්හි මහා කෞතුකාගාරයේය. මෙබඳු සංස්කෘතික කටයුතුවලින්ද චිත්‍ර, පිළිරූ හා කැටයම් නිර්මාණවලින්ද ‍පෝෂණය වූ අසිරියන් අධිරාජ්‍යය ශත වර්ෂ 5ට ආසන්න කාලයක් බලගතුව පැවතුනි. රණකාමීත්වය,වීරත්වය යුද මානසිකත්වය අසිරියන්වරුන්ගේ ෙනෙසර්ගික ගුණය මිස කලා රුචිකත්වය හා නිර්මාණ කුසලතාවයද අසිරියන්වරු සතුවිය. ඔවුන් ඊජිප්තු, මෙස‍පොතේමියත්, බැබිලෝනියන් ශිෂ්ටාචාරයන්හි ආභාෂය ලබා ඇති බවද ප්‍රකාශ වෙයි.